طبقه بندی زیرحوضه‏ های آبخیز نکارود با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیارۀ TOPSIS, SAW و VIKOR

نویسندگان

  • سیاوش شایان دانشیار، گروه جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی)، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
  • مجتبی یمانی استاد، گروه جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی)، دانشگاه تهران
چکیده مقاله:

تجزیه و تحلیل کمی پارامترهای مورفومتریک ابزار بسیار مفیدی در ارزیابی فرایندهای تشکیل‏دهندۀ فرم زمین، اولویت‏بندی حوضه‏های آبخیز از نظر حساسیت به فرسایش به‌منظور حفاظت از منابع آب و خاک و مدیریت منابع طبیعی در سطح حوضۀ آبخیز است. هدف از این پژوهش، اولویت‏بندی و طبقه‏بندی زیرحوضه‏ها از نظر حساسیت به فرسایش با استفاده از پارامترهای مورفومتریک و روش‏های تصمیم‏گیری چندمعیاره به کمک ابزار GIS و RS است. به این‌منظور ابتدا مدل رقومی ارتفاعی با استفاده از داده‏های فرکانس پایین راداری PALSAR از منطقه تهیه شد، سپس ۱۷ زیرحوضه در محیط ArcGIS10.2 استخراج شد. پس از پیش‌پردازش و آماده‏سازی مدل رقومی ارتفاعی ۱۴ پارامتر مورفومتریک شامل چهار پارامتر مورفومتریک شکلی (ضریب شکل، ضریب کشیدگی، ضریب گردی، ضریب فشردگی)، دو پارامتر خطی (نسبت انشعاب، طول جریان)، پنج پارامتر فضایی (تراکم زهکشی، میزان بافت زهکشی، ثابت نگهداشت آبراهه، فراوانی آبراهه، ضریب نفوذ) و سه پارامتر توپوگرافیک (نسبت ناهمواری، مقدار عددی ناهمواری، شیب) استخراج شد. به‌منظور آنالیز کمی پارامترهای مورفومتریک از مدل‏های تصمیم‌گیری چندمعیارۀ TOPSIS, SAW و VIKOR استفاده شد و در نهایت با استفاده از شاخص‏های درصد تغییرات و شدت تغییرات، مدل‏ها ارزیابی شد. نتایج به‌دست‌آمده از ارزیابی پارامترهای مورفومتریک با استفاده از روش AHP نشان داد پارامترهای نسبت انشعاب، شیب و تراکم زه‏کشی به‌ترتیب با کسب (۲۲۷/۰، ۱۷۴/۰، ۱۳۵/۰) امتیاز بیشترین تأثیر را در فرسایش‏پذیری و هدررفت منابع طبیعی داشته‏اند. ارزیابی مدل‏ها نشان داد مدل VIKOR‏ با دقت بیشتری نسبت به مدل‏های دیگر به اولویت‏بندی و طبقه‏‏بندی زیرحوضه‏ها پرداخته است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از مدل برتر، زیرحوضه‏های دو، 15 و 17 به‌ترتیب با کسب (۹۹۴/۰، ۶۴۵/۰، ۶۲۶/۰) امتیاز در وضعیت بحرانی بسیار‏زیاد قرار گرفته‏اند و بقیۀ زیرحوضه‏ها نیز در وضعیت بحرانی زیاد قرار گرفته‏اند و به انجام عملیات آبخیزداری به‌منظور حفاظت از منابع آب و خاک نیاز دارند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

طبقه¬بندی زیرحوضه¬ها بر اساس پارامتر¬های مورفومتریک با استفاده از تحلیل¬های خوشه¬ای در حوضه¬آبخیز پل¬دوآب شازند

آنالیز مورفومتریک توصیفی کمّی از ویژگی­های هندسی حوضه آبخیز را به منظور درک بهتر شرایط مورفولوژیکی فراهم می­کند. این ویژگی­ها در حوضه­های فاقد آمار مهمترین نقش را در برآوردهای هیدرولوژی دارند. تعیین و تشخیص شباهت­ بین زیرحوضه­های آبخیزِ فاقد آمار، با ویژگی­های مورفولوژیک مشابه، کمک می­کند که عملیات­ حفاظت آب و خاک به عنوان روشی برای اجرای هماهنگ در بین زیرحوضه­ها انجام شود. در تحقیق حاضر، تکنیک­ه...

متن کامل

پهنه ‏بندی ریسک ‏پذیری سیل با استفاده از روش تصمیم ‏گیری چندمعیارۀ مبتنی بر استدلال شهودی دمپستر- شافر (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز نکارود)

سیل در میان سوانح طبیعی بیشترین خسارت را به بخش‏های مختلف کشور وارد می‏کند و به‏شدت در فعالیت‏های اقتصادی و اجتماعی تأثیر می‏گذارد. حوضة آبخیز نکارود به دلیل خصوصیات خاص محیطی مستعد رخداد سیل‏های متعدد و خطرناکی است. هدف از مطالعة حاضر پهنه‏بندی ریسک‏پذیری حوضة آبخیز نکارود ناشی از سیل با استفاده از روش تصمیم‏گیری چندمعیارة مبتنی بر استدلال شهودی است. برای برطرف‏کردن عدم قطعیت موجود در نظر کارش...

متن کامل

استفاده از مدلهای تصمیمگیری چند شاخصهای در رتبهبندی سهام با استفاده از مدل کانسلیم

سرمایه گذاران فردی در مورد چگونگی سرمایه گذاری در دارایی های صندوق تصمیم گیری نمی-کنند، بلکه تنها صندوقی را با توجه به بازده، ریسک، هزینه ها و دیگر عوامل آن، انتخاب می¬کنند. از جمله شاخص های مدنظر سرمایه گذاران در انتخاب صندوق سرمایه گذاری، توجهبه بازدهی و عملکرد آن است. بنابراین سرمایه گذاران به دنبال ابزاری هستند تا با استفاده از آن، قادر به ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری باشند. هدف مق...

متن کامل

ارزیابی و پهنه بندی خطر ریزش با استفاده از مدل vikor (مطالعه موردی: حوضه آبخیز

ناپایداری دامنه­ها و ریزش­ها از خطرات اصلی در مناطق کوهستانی است. حوضه آبخیز آق لاقان چای با داشتن چهره کوهستانی و با توجه به وضعیت زمین شناسی، لیتولوژی و اقلیمی، عمده شرایط لازم جهت شکل گیری حرکات ریزشی را دارد. این پدیده همه ساله موجب به مناطق مسکونی، تخریب راه ارتباطی و رسوب­زایی گسترده و پر شدن مخزن سد یامچی و بستر رودخانه از رسوب می­شود. بنابراین هدف تحقیق حاضر تهیه نقشه پهنه­بندی خطر ریزش...

متن کامل

اولویت بندی سیلخیزی زیرحوضه‌های حوزه آبخیز طالقان با استفاده از تلفیق AHP و TOPSIS

سیل یکی از بلایای طبیعی است که هر ساله در نقاط مختلف جهان باعث خسارات فراوانی می‌گردد. اولویت‌بندی‌ زیرحوضه‌های یک حوزه آبخیز بر اساس پتانسیل سیلخیزی، با هدف تعیین اولویت در سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات مدیریتی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت بهینه آبخیزها داشته باشد. در تحقیق حاضر از دو تکنیک AHP و TOPSIS به منظور اولویت بندی زیرحوضه‌های آبخیز طالقان، بر اساس پتانسیل سیلخیزی استفاده شد. معیارهای در نظ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 5  شماره 1

صفحات  69- 83

تاریخ انتشار 2018-03-21

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023